Günlük Notlar Yazılar

Karaciğerde Sıkıntı Varsa Ne Olur? Bilimin Gözüyle Vücudun Sessiz Alarmı Bir Organ, Bin Görev: Karaciğerin Gizemli Dünyası İnsan vücudu hakkında ne kadar çok şey bilirsek bilelim, bazı organlar hâlâ bizi şaşırtmayı başarıyor. Karaciğer, bunların başında geliyor. Ortalama 1,5 kilogram ağırlığında olmasına rağmen 500’den fazla farklı görevi yerine getiriyor. Toksinleri arıtıyor, enerjiyi depoluyor, safra üretiyor, hormonları dengeliyor ve bağışıklık sisteminin bir parçası gibi çalışıyor. Kısacası karaciğer, adeta vücudun laboratuvarı. Peki bu laboratuvar bozulmaya başladığında ne olur? İlk Belirtiler: Vücut Küçük İpuçları Verir Karaciğer sorunlarının en zor yanı, erken evrelerde sessiz ilerlemesidir. Genellikle ağrı yapmaz, belirti vermez; bu yüzden çoğu insan “bir…

Kara Yosunu Nasıl Bir Bitkidir? Bilimsel Merakla Doğanın Gizemli Katmanlarına Yolculuk Samimi Bir Başlangıç: Küçük Ama Büyük Bir Dünyaya Bakış Doğada gözümüzden kaçan küçük detaylar, çoğu zaman en büyük sırları barındırır. Ormanda yürürken bir taşın üzerinde ya da nemli bir ağaç kabuğunda fark etmeden üzerinden geçtiğimiz o yumuşacık yeşil tabaka… İşte o, binlerce yıldır dünyamızın ekosisteminde önemli roller üstlenen kara yosunudur. Bu yazıda, bilimsel bir merakla ama herkesin anlayabileceği bir dille, kara yosunlarının dünyasına birlikte bir yolculuk yapacağız. Kara Yosunu Nedir? En Eski Bitkilerden Biri Kara yosunları (Bryophyta), bitkiler dünyasının en eski ve en ilkel üyelerinden biridir. Yaklaşık 470 milyon…

Hurda Fiyatlarını Kim Belirliyor? Antropolojik Bir Bakış Bir antropolog olarak kültürlerin çeşitliliğini ve toplumların ekonomik, sosyal yapılarındaki dinamikleri anlamaya çalışırken, çoğu zaman gündelik yaşamın en sıradan unsurlarında bile derin anlamlar bulurum. Her bir toplum, ritüeller, semboller ve kimlikler aracılığıyla, çevresindeki dünyayı anlamlandırır ve buna göre hareket eder. Peki, hurda fiyatlarını kim belirliyor? Gündelik hayatımızın parçası gibi görünen hurda malzeme ticareti, aslında toplumların ekonomik yapıları, kültürel pratikleri ve güç ilişkileriyle iç içe geçmiş karmaşık bir olgudur. Bu yazı, hurda fiyatlarının yalnızca ekonomik bir gösterge olmadığını, aynı zamanda toplumsal ritüellerin, sembollerin ve kimliklerin şekillendirdiği bir değer biçimleme pratiği olduğunu ortaya koymayı amaçlamaktadır.…

Beher Nedir ve Ne İşe Yarar? Tarihsel Bir Perspektif Bir tarihçi olarak, zaman zaman geçmişin izlerini sürerken, insanlık tarihinin sadece büyük olaylarla değil, küçük ama etkili detaylarla şekillendiğini fark ediyorum. Bu küçük ama önemli detaylardan biri de “beher” kelimesidir. Belki de çoğumuz, bilimsel laboratuvarlarda ya da kimya derslerinde birkaç kez karşılaştık bu terimle, ancak beherin kökenleri ve toplumsal dönüşümdeki rolü çok daha derin. Bugün, bilim ve teknolojinin evriminde önemli bir yere sahip olan bu basit cam malzemenin geçmişi, birçok bilimsel kırılma noktasına tanıklık etmiştir. Peki, bir tarihçi gözüyle bakıldığında “beher” nedir ve ne işe yarar? Gelin, birlikte keşfedelim. Beherin Tarihsel…

Masson Trikrom Boyası Nedir? Tarihin Katmanlarını Görünür Kılan Renklerin Dili Bir tarihçi olarak geçmişin izlerini sürerken sık sık bir mikroskop metaforuna başvururum. Toplumların geçirdiği dönüşümler, tıpkı bir dokunun hücresel yapısı gibidir: katmanlı, karmaşık ve her biri farklı bir renkle boyanmayı hak eder. Masson Trikrom boyası da bu anlamda yalnızca biyolojik bir araç değil, tarihsel okuma biçimlerine ışık tutan güçlü bir simgedir. Çünkü bu boya, görünmeyeni görünür kılar; bir dokunun içindeki sınırları, yapıları, ilişkileri açığa çıkarır. Tıpkı tarihin kendisi gibi. Masson Trikrom’un Tarihsel Arka Planı Masson Trikrom boyası, 20. yüzyılın başlarında Fransız bilim insanı Claude L. Pierre Masson tarafından geliştirilmiştir. Tıbbi…

Ümmü Sıbyan Olduğunu Nasıl Anlarız? Bir Rivayetin Gölgesinde Başlayan Merak Birçok Anadolu kasabasında, geceleri anlatılan hikâyelerden biri hep aynı kökten çıkar: “Çocuğu hasta etti, evde garip sesler duyuluyor, belki de Ümmü Sıbyan musallat oldu.” Bu cümleleri duyan herkesin aklında bir korku belirir. Ama aslında bu korkunun ardında yatan şey sadece efsane değil, toplumun bilinçaltında birikmiş yüzlerce yıllık bir gözlem ve inançtır. Bugün hâlâ bazı aileler, özellikle de çocukları sık sık hastalananlar, bu varlığın etkisini sorgular. Peki gerçekten Ümmü Sıbyan musallatı nasıl anlaşılır? Ümmü Sıbyan Nedir? Mit mi, Gerçek mi? Ümmü Sıbyan, halk inanışına göre özellikle hamile kadınlara ve küçük çocuklara…

Yumuşak Kapsül Neden Yapılır? Kolay Yutulandan Çok Daha Fazlası Hadi dürüst olalım: Yumuşak kapsüllerle ilk karşılaşmamız çoğu zaman “yutması rahat” oldukları için olur. Ama işin mutfağına girince, o parlak küçük damlaların ardında sürüyle akıl, bilim ve tasarım fikri saklandığını görürsünüz. Ben de bu yazıda, “Yumuşak kapsül neden yapılır?” sorusunu sadece yüzeyde bırakmadan; kökenlerinden bugünkü yansımalarına, yarının fırsatlarına kadar birlikte deşmek istiyorum. Çayınızı alın, arkadaşlar arasında rahat bir sohbet tadında ilerleyelim. Kısaca: Yumuşak Kapsül (Softgel) Nedir? Yumuşak kapsül, esnek bir kılıf (çoğunlukla jelatin + plastifiyanlar) içine yağ, çözeltı ya da süspansiyon halinde etkin madde doldurularak tek parça halinde mühürlenen bir dozaj…

Poodle köpeklerinin zeka seviyeleri hakkında çok şey duyulmuştur. Ama gerçekte, Poodle gerçekten akıllı mı? Ya da onun zekası, sadece davranışlarının bir sonucu mu? Bu yazıda, Poodle’ın zekasını farklı bakış açılarıyla değerlendireceğiz. Erkekler genellikle daha objektif ve veri odaklı bir yaklaşımı tercih ederken, kadınlar bu tür bir konuda daha duygusal ve toplumsal etkilere odaklanma eğiliminde olabilir. Hadi, konuya her iki bakış açısından da bakalım ve siz de düşüncelerinizi bizimle paylaşın! Poodle’ın Zekası: Erkeklerin Perspektifi Erkeklerin genellikle analizci ve veri odaklı bir yaklaşım benimsediğini söylemek yanlış olmaz. Poodle’ın zekasını değerlendirirken de, erkekler büyük ihtimalle bilimsel verilere ve köpeğin eğitilebilirliğine bakacaklardır. Poodle’lar, genellikle…

Gürültü Nedir Sağlık? Antropolojik Bir Bakış Bir antropolog olarak dünyayı anlamaya çalışırken her kültürün, her topluluğun kendi ses evreni olduğunu fark ederiz. Bu ses evreni; doğanın, ritüellerin, şehirlerin ve sessizliklerin harmanlandığı bir yaşam dokusudur. Ancak modern dünyanın yükselen sesiyle birlikte, “gürültü” artık yalnızca bir fiziksel olgu değil; kültürel, toplumsal ve hatta ruhsal bir meseledir. Peki, gürültü nedir ve sağlıkla nasıl bir ilişki içindedir? Bu yazı, antropolojik bir mercekten bu soruya yanıt arıyor. Gürültünün Antropolojik Tanımı: Sesin Kültürel Kodları Antropoloji açısından gürültü, yalnızca kulağa rahatsız edici gelen ses değildir; bir toplumun düzen anlayışına, sınırlarına ve değerlerine göre şekillenen bir semboldür. Örneğin…

Memurlar Hangi Gruba Giriyor? Kamu Statüsünün Konforu mu, Sınırı mı? Köşeyi dönmeden söyleyeyim: “Memurlar hangi gruba giriyor?” sorusunu yıllardır yanlış soruyoruz. Cevap sadece “kamu” demek kadar basit değil; mesele, hangi hukuki statüye, hangi kurumsal kültüre ve hangi hesap verebilirlik sistemine dahil oldukları. Eğer bu sınıflandırmayı yüzeysel bırakıyorsak, memuriyeti de ezberlerle tartışıyoruz demektir. Gelin, ezberleri bozarak başlayalım. Memur = Kamu Görevlisi: Ama Hangi Statü? “Memur” dediğimiz kişi, özünde kamu sektöründe, statü hukukuna tâbi bir çalışan. İşveren devlet; iş ilişkisi, klasik anlamda bir sözleşmeden ziyade atama ve görevlendirme üzerinden yürüyor. Disiplin, performans, terfi, görevden alma gibi başlıklar da idare hukuku çerçevesinde şekilleniyor.…